Arıtma çamuru olarak adlandırılan kalıntılar atıksu arıtma tesislerinden elde edilir. Bu çamurların içeriği de yapılan incelemelere bağlı olarak gruplandırılır. Atıksu arıtma çamurları çeşitli uygulamalara maruz bırakılarak kullanılabilir hale getirilir. Bu sayede tarımsal alanlarda kullanılabilme özelliğine de sahip olur.
Nihai bertaraf prosesi uygulanmadan önce atıksu arıtma çamurları için çeşitli işlemler uygulanır. Bunlardan biri de arıtma çamurunda biyolojik arıtma yöntemidir. Arıtma çamurunun kirlilik faktörü biyolojik özelliklerine göre belirlenir.
Biyolojik Arıtma Yöntemleri
Arıtma çamurunda biyolojik arıtma yöntemleri kullanılırken stabilizasyon prosesinde arıtma çamurundaki patojenleri yok etmek veya azaltmak istenir. İstenilmeyen kokuların giderilmesi için bu işlemler yapılır.
Ham arıtma çamurları stabilize edildiğinde biyokatı şeklinde adlandırılır. İşlenmiş arıtma çamuru tanımlanmak istendiğinde biyokatı ifadesi geçerli olur. Arıtma çamurunun stabilizasyonu için kimyasal metotlar, biyolojik yöntemler ve termal uygulamalar kullanılabilir.
Anaerobik çürütme aşamasında iki basamaklı bir işlem gerçekleşir. Organik maddelerin organik asitlere dönüştürüldüğü ilk aşamanın ardından ikinci bölümde organik asitler karbondioksit ve metana dönüştürülür. Bu şekilde biyogaz elde edilir. Biyogazın kullanılma amacı ise tesis işletimlerine yöneliktir. Elektrik ve ısı enerjisi tesislerde biyogazdan elde edilir.
Aerobik çürütme prosesinde oluşan çamurlarla ilgili olarak bekleme sürelerinin yanı sıra karıştırma ve sıcaklık gibi etkenler kontrol altında tutulur. Kompostlama aerobik işlemleri kapsar. Kompostlama işleminin çevre dostu bir proses olmasına bağlı karbon emisyonları düşürülerek araziler için uygun hale getirilmesi amaçlanır.
Kurutma prosesinde hedef arıtma çamurunun içeriğinde yer alan nemin azaltılmasıdır. Ardından gelen kireç ile stabilizasyon prosesi de uygulamanın bir parçasıdır. Sönmüş kirecin yanı sıra sönmemiş kireçler de kullanılabilmektedir.
Kireç ile stabilizasyon sürecinde kullanılan yöntemlerden biri susuzlaştırma işlemi olurken susuzlaştırma öncesinde arıtma çamuruna kireç ilaveleri yapılır. Susuzlaştırma sonrası da artıma çamuruna kireç ilavesi yapılır. Daha sonra da ileri kireç stabilizasyon teknolojileri kullanılır.
Atık su arıtma tesislerinde yapılan işleelerin çok fazla enerji gereksinimi yarattığı görülmektedir. Atık suların taşınması proseslerinin yanı sıra arıtılarak deşarj edilmesi ve ortaya çıkan arıtma çamurunun da bazı işlemlere tabi tutulması belirli uygulamaların yapılmasını gerekli kılmaktadır.
Bu işlemler sırasında en fazla enerji ihtiyacının ortaya çıktığı konular ise havalandırma ve pompalama süreçleridir. Atıksu arıtma tesislerinde elde edilen aktif çamur için de bazı işlemlere gerek duyulur ve aktif çamur sistemli arıtma tesisi de uygulamaların bir parçası olarak görev yapar. Biyolojik arıtmanın yanı sıra ileri arıtım yöntemleri de kullanılır. Bu uygulama ile ikincil arıtım uygulamalarından daha kaliteli arıtım yapılması amaçlanır.
